Gürültü Sesi Nedir ?
Ses atmosferde kulağımız tarafından algılanabilen periyodik basınç değişimleridir. Fiziksel boyutta ses, hava katı sıvı veya gaz ortamlarda oluşan basit bir mekanik düzensizliktir. Bir maddedeki moleküllerin titreşmesi sonucunda oluşur.
Ses veren her madde bir ses kaynağıdır. Sesler kaynaktan aldığı enerjilerle titreşerek yayılırlar. Titreşen cisimler esnek olup sesi oluşturur. Esnek olan cisimler ses dalgaları meydana getirebilir ve ses dalgalarını iletebilir. Ses mekanik dalga olduğu için yayılması için bir ortama ihtiyaç duymaktadır. Ses dalgaları ortamlarda sıkışma ve genleşme şeklinde boyuna ilerleyen dalgalardır. Ses dalgalarının basıncı olup girişim sunucu vuru oluştururlar.
Sesin bir frekansı, boyu, periyodu ve hızı bulunmaktadır. Bir saniye içerisindeki titreşim sayısına sesin frekansı denir. Birimi ise Hertz (Hz)dir. Dalga boyu, bir ses dalgasının oluşması için sesin aldığı yoldur. Sesin hızı normal koşullarda; havada 340, tahtada 4000-6000, suda 3000-5000, çelikte ise 8000 m/s dir.Ses boşlukta yayılmaz.Çünkü:titreşen bir cismin sıkışıp genleşmesine yol açabilecek atom ya da molekül gibi tanecikler yoktur. Ancak uzay boşluk değildir.
Çok Alçak Frekanslı ses(Infrasonic)
Sesberi ya da infrasound olarak nitelendirilen ses frekansları, 20 Hz den az olurlar. Böylece insan kulağının duyamayacağı kadar düşük, fakat hava basıncı değişiklikleriyle oluşan ses dalga frekanslarından daha yüksektirler.
İnsan kulağının teorik olarak 20 Hz ile 20000 Hz arasını duyduğu söylense de, en iyi 250 Hz ve 3000 Hz arasındaki konuşma frekansı bölgesini duyar. Hayvanlar, insanların duyamadığı ses frekanslarını bile algılayabilirler. Örneğin fillerin ayağında çok alçak frekansları algılayan doğal alıcılar vardır.
Çok Yüksek Frekanslı Ses (Ultrasonic)
Sesöte ya da ultra sound, insan kulağının duyamayacağı çok yüksek frekanstaki seslere verilen addır. Frekansı 20.000 Hz’in üstündedir.
Hayvanlar 20.000 HZ den yukarisini duyabilirler. Francis Galton (1822-1911) köpeklerin bu özelliğinden yararlanarak Galton Köpek Düdüğünü tasarlamıştır. Sadece köpeklerin duyabileceği frekanslardaki sesleri veren bu düdük köpek terbiyeciliğinde ve istenmeyen köpeklerin uzak tutulmasında kullanılmaktadır. Frekansı 16000 ile 22000 Hz arasındadır. Uygulamada bu kadar yüksek sıklığa sahip ses, insan kulağı tarafından duyulamamaktadır.
Logaritmik ses basınç ölçeğinde, sesin iki eşit güç kaynağından birden çıkması, sadece bir ses kaynağından 3 dB daha yüksek olan bir ses basınç seviyesi sağlar. Sesin on eşit güç kaynağından çıkması, 10 dB’den fazla olan bir seviye sağlar ve sesin yüz eşit yüksek ses kaynağından çıkması, 20 dB daha yüksek bir seviyeye neden olur. Aşağıdaki formül, sesin birkaç eşit güç kaynağından çıkan toplam ses basınç seviyesini hesaplamakta kullanılabilir:
Lp (toplam) = Lp + 10*lg(n)
(n) eşit kaynakların sayısıdır ve Lp bir kaynaktan çıkan ses basınç seviyesidir.
Ses farklı frekanslarda (salınım/saniye) hareket eder ve insan kulağının duyarlılığı onlara çeşitlilik kazandırır. Bu olay dikkate alınarak, gürültü ölçmek için kullanılan alet (ses seviye ölçer) tasarlanmıştır. Bu ölçüm sonucu, filtrelenir ve insan kulağının deneyimlediği ses basıncına benzetmek için, A ağırlıklı seviyede verilir. Elde edilen ses seviyesi dB(A) olarak ifade edilir. Yüksek frekanslı sesler için kullanılan C ağırlık seviyesine göre de filtreleme vardır; sonuç dB(C) olarak ifade edilir.
Çoğu ortamda, örneğin sekiz saatlik bir iş günü gibi bir zaman periyodu için eşdeğer ses seviyesi (Seq) olarak adlandırılan bir ortalama ses seviyesi türü kullanımı dikkate alınarak, ses seviyesi, harcanan zaman esnasında çeşitlendirilir.
Gürültü nedir?
Ses ve gürültü arasındaki fark, gürültünün genellikle istenmeyen sesler gibi tanımlanmasıdır. Bu tür sesler rahatsız edici ve sinir bozucu olarak algılanır veya işitme için doğrudan zararlı olabilirler. Doğrusu, “Ses nedir” ve “Gürültü nedir” konusu tamamen kişiseldir ve gürültü kaynağına gösterilen tepki ile belirlenir.
İş yerinde gürültünün azaltılması veya ortadan kaldırılması genellikle çok verimli sonuçlar doğurur. İş ortamı daha güvenli ve daha sağlıklı olduğunda, işverenin devamsızlık veya kazaların veya tam kapasite çalışamayan işçilerin maliyetini finanse etme zorunluluğu da azalacaktır. İyi bir ses ortamı, gürültü yaralanmalarına karşı önleyici, istikrarlı ve uzun vadeli yaklaşım gerektirir. Ve hedeflere ulaşmak, her zaman işverenin sorumluluğundadır. Basınçlı hava üfleme işlemi, gürültü üretir
Basınçlı hava sistemlerinde gürültü, endüstride sıklıkla görülür. İki tip üfleme gürültüsü vardır. Birincisi, otomatik valfler ve silindirlerin olduğu yerde meydana gelen sürtünme gürültüsüdür. İkinci tip, bir şeyi üfleyerek temizlemek, soğutmak, taşımak ve ayıklamak için basınçlı hava kullanılan yerde meydana gelir. Üfleme gürültüsü, basınçlı havanın sistemden dışarı yayıldığı noktada oluşur. Bu, yüksek hız ve genellikle bir açık boru veya delik tarafından oluşturulur. Hava serbestçe yayılırken türbülans yaratır, bu da yüksek sesli gürültü meydana getirir.
Ses hakkında temel gerçekler
Ses bilimi olan akustikte, birçok özel terim ve ifade kullanılır. En yaygın kullanılan bazıları burada kısaca tanımlanmıştır.
Ses
Ses, hareket halindeki hava parçacıklarını çevreye yayan bir kaynak tarafından üretilen dalgadır. Hareket daha sonra kaynaktan daha da uzaktaki diğer hava parçacıklarına yayılır. Ses dalgaları, havada 340 m/s (1115 ft/s)’lik bir hızla yayılır. Sıvılarda ve katılarda yayılma daha hızlıdır: suda 1.500 m/s (4.920 ft/s), çelikte ise 5.000 m/s (16.400 ft/s).
Gürültü ve ses tonları
Gürültü bir tek salt tondan meydana gelebilir, ama genellikle değişken kuvvetlere sahip birçok ses tonundan oluşur. Bir sesin rahatsız edici etkisi yalnızca ses tonlarının kuvvetine bağlı değildir; frekansın da etkisi vardır — yüksek tonlar alçak tonlardan daha rahatsız edicidir. Saf tonlar, karışık tonlardan daha rahatsız edicidir.
Frekans
Ses dalgasının frekansı, saniyedeki salınımların sayısı ile hesaplanır. Frekansın birimi Hertz (Hz)’dir. Sesler çok geniş frekans aralıklarında var olur; genç insanların işitme menzili 20 Hz ile 20.000 Hz arasındadır. Alçak tonlarda, hava parçacıkları yavaşça salınır ve bas tonlar üretir. Yüksek tonlar, tiz sesler verir. Yüksek ve alçak arasındaki sınır genellikle 500 Hz’dir.
Desibel, dB
Sesin gücü, diğer bir deyişle ses seviyesi dB biriminde gösterilir. Ses seviyesinde 1 dB’lik artış zar zor duyulabilir. İşitme aralığında bir noktada ses seviyesindeki 10 dB’lik bir artış, kulak tarafından iki misli yüksek ses gibi algılanır. Tam aksi durumda, 10 dB’lik bir düşüş, ses seviyesinin %50 azalması şeklinde algılanır.
Ses seviyesi ölçümü
Sesin gücü ölçülürken, genellikle farklı ses perdesine ait kompozisyonlarla, insan kulağının sese karşı değişken duyarlılığını taklit etmeye çalışan bir alet kullanılır. Bu ölçüm, A ağırlıklı ses seviyesi şeklinde adlandırılır ve birim, dB(A) diye gösterilir.
Eşdeğer gürültü seviyesi (Leq)
Gürültü kaynağındaki ses, belirli bir zaman periyodunda sık sık önemli ölçüde değişir. Bu periyod sırasında yaptığımız ortalama eşdeğer ses seviyesi ya da gürültü miktarı ölçümleri, bu değişikliklere olanak sağlar.
Ses seviyesi ölçümü
Sesin gücü ölçülürken, genellikle farklı ses perdesine ait kompozisyonlarla, insan kulağının sese karşı değişken duyarlılığını taklit etmeye çalışan bir alet kullanılır. Bu ölçüm, A ağırlıklı ses seviyesi şeklinde adlandırılır ve birim, dB(A) diye gösterilir.
Eşdeğer gürültü seviyesi (Leq)
Gürültü kaynağındaki ses, belirli bir zaman periyodunda sık sık önemli ölçüde değişir. Bu periyod sırasında yaptığımız ortalama eşdeğer ses seviyesi ya da gürültü miktarı ölçümleri, bu değişikliklere olanak sağlar.